Nowa Synagoga w Berlinie
 Fasada synagogi (2005) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Oranienburger Straße 29–31[1] |
| Budulec |
murowana |
| Architekt |
Eduard Knoblauch i August Stüler |
| Data budowy |
1859–1866 |
| Data likwidacji |
9/10 listopada 1938 |
| Data zburzenia |
1943[2] |
| Data odbudowy |
1988–1995[3] |
Położenie na mapie Berlina  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
| 52,52472°N 13,39444°E/52,524722 13,394444 | |
| Strona internetowa | |
Nowa Synagoga w Berlinie (niem. Neue Synagoge Berlin[4]) – synagoga znajdująca się w Berlinie, stolicy Niemiec w dzielnicy Spandauer Vorstadt[5], przy Oranienburger Straße[4]. Jest główną synagogą berlińskiej gminy żydowskiej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Synagoga została zbudowana w latach 1859–1866[4] według projektu Eduarda Knoblaucha[4] i Friedricha Augusta Stülera. Była to wówczas największa synagoga w Niemczech[4]. Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku bojówki hitlerowskie spaliły synagogę, ale jej solidna konstrukcja się nie zawaliła[4]. W zrujnowanym budynku świątyni nabożeństwa odbywały się do końca marca 1940 roku[6][7].
Po zakończeniu II wojny światowej synagoga stała jako opuszczona ruina w historycznym centrum ówczesnego Berlina Wschodniego. Dopiero na przełomie lat 80. i 90. zainteresowano się budynkiem synagogi, który w bardzo szybkim tempie odrestaurowano. 5 września 1991 roku (125 lat po pierwotnym poświęceniu świątyni) ukończono odrestaurowywanie budynku[7]. 7 maja 1995 roku synagoga została ponownie konsekrowana przez społeczność żydowską jako Centrum Judaicum[6][7].
Obecnie synagoga służy wiernym oraz jest siedzibą Stiftung Neue Synagoge Berlin – Centrum Judaicum[8], fundacji zajmującej się ochroną dziedzictwa kultury żydowskiej w Niemczech i jej pogłębianiem[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Synagoge Oranienburger Straße | Kontakt und Impressum. or-synagoge.de. [dostęp 2018-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-23)]. (niem.).
- ↑ Neue Synagoge - Berlin.de. berlin.de. [dostęp 2018-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-23)]. (niem.).
- ↑ Neue Synagoge Berlin | Referenzen | Architekturbüro Leisering Berlin. leisering-berlin.de. [dostęp 2018-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-23)]. (niem.).
- ↑ a b c d e f Muzeum – Centrum Judaicum – Museumsportal Berlin. museumsportal-berlin.de. [dostęp 2018-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-17)].
- ↑ Neue Synagoge - Berlin Lexikon. luise-berlin.de, 2009-10-07. [dostęp 2018-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-23)]. (niem.).
- ↑ a b Chronology of the history of the New Synagogue « Stiftung Neue Synagoge – Centrum Judaicum. centrumjudaicum.de. [dostęp 2018-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-23)]. (ang.).
- ↑ a b c Gerhard Baader, Aharon Risto Tähtinen, Miriam Rosengarten: Oranienburger Straße - Jewish Community of Berlin. jg-berlin.org. [dostęp 2018-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-23)]. (ang.).
- ↑ Kontakt « Stiftung Neue Synagoge Berlin – Centrum Judaicum. centrumjudaicum.de. [dostęp 2018-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-23)]. (niem.).
- ↑ The foundation « Stiftung Neue Synagoge – Centrum Judaicum. centrumjudaicum.de. [dostęp 2018-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-23)]. (ang. • niem.).